[NotebookLM] (คลิปเต็ม) ส่อง! อนาคตบัตรทอง 30 บาท...รักษาทุกที่ (23 ก.ค. 68) | ฟังหูไว้หู

เอาไว้ศึกษาเชิงนโยบายสุขภาพ - เพราะได้ลงภาคสนาม และมีความสงสัยเรื่องนี้ ในเทปมีการพูดถึงเงินนอกงบประมาณ ซึ่งก็ไม่แน่ใจว่าเป็นเงินส่วนไหน และสัดส่วนเยอะน้อยเท่าไหร่

เนื้อหาที่ให้มาคือบทสนทนาจากรายการวิทยุ “ฟังหูไว้หู” ของช่อง 9MCOT โดยมีผู้ดำเนินรายการคือ คุณชุติมา พึ่งความสุข และอาจารย์วีระ ธีรพัฒน์ ร่วมพูดคุยกับนายแพทย์จะเด็ด ธรรมทัศน์ อารี เลขาธิการสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) พวกเขาหารืออย่างกว้างขวางเกี่ยวกับการบริหารจัดการระบบบัตรทอง 30 บาทรักษาทุกที่ ซึ่งเป็นประเด็นสำคัญในระบบสาธารณสุขของประเทศไทย การสนทนาครอบคลุมประเด็นเรื่องงบประมาณที่มาจากภาษีประชาชน การจัดสรรเงินทุน และความยั่งยืนของระบบในระยะยาว นอกจากนี้ยังสัมผัสปัญหาและความท้าทายที่ระบบเผชิญอยู่ เช่น การใช้เทคโนโลยีที่ทำให้ค่าใช้จ่ายสูงขึ้น ความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงบริการ และความพึงพอใจของผู้ป่วยและบุคลากรทางการแพทย์ ประเด็นสำคัญอื่น ๆ ที่กล่าวถึงคือการอัปเดตนโยบายใหม่ เช่น การใช้บัตรประชาชนแทนบัตรทอง และความพยายามในการลดภาระโรงพยาบาลโดยให้ร้านยาและคลินิกต่าง ๆ เข้ามามีบทบาทมากขึ้นในการดูแลผู้ป่วยนอก ท้ายที่สุด ผู้ร่วมรายการยังได้พูดถึงแนวคิดในการรวมระบบประกันสุขภาพของประเทศให้เป็นหนึ่งเดียวเพื่อลดความเหลื่อมล้ำและเพิ่มประสิทธิภาพในการดูแลประชาชน

สรุปประเด็นสำคัญ: อนาคตบัตรทอง 30 บาท...รักษาทุกที่

รายการ "ฟังหูไว้หู" ได้พูดคุยกับ นายแพทย์จเด็จ ธรรมทัศน์อารี เลขาธิการ สปสช. (สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ) เพื่อเจาะลึกประเด็นสำคัญเกี่ยวกับระบบบัตรทอง 30 บาท รักษาทุกที่ และภาพรวมของระบบสาธารณสุขไทย ซึ่งกำลังเผชิญกับความท้าทายและโอกาสในการพัฒนา

1. ภาพรวมระบบบัตรทองและงบประมาณ:

โครงสร้าง: ระบบบัตรทองบริหารงานโดย สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ซึ่งเป็นหน่วยงานเลขาฯ ที่ช่วยบริหาร กองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ กองทุนนี้เปรียบเสมือน "เงิน" ที่ใช้ในการรักษาพยาบาล

ที่มาของงบประมาณ: เงินทั้งหมด 100% มาจากภาษีประชาชน ผ่านกระบวนการงบประมาณแผ่นดิน

งบประมาณปีปัจจุบัน: ปีนี้ สปสช. ขอประมาณ 193,849 ล้านบาท และได้รับจัดสรรครบถ้วน ไม่มีการตัดงบประมาณ

การใช้จ่าย: งบประมาณใช้หมดทุกปี และบางปีไม่เพียงพอ ต้องขอเงินงบกลางเพิ่มเติม

การครอบคลุม: บัตรทองครอบคลุมประชากรประมาณ 47 ล้านคน (ผู้ที่ไม่มีสวัสดิการรักษาพยาบาลจากรัฐอื่นๆ เช่น ประกันสังคม, สวัสดิการข้าราชการ) คิดเป็นค่าใช้จ่ายเฉลี่ยประมาณ 4,000 ต้นๆ ต่อคนต่อปี ซึ่งน้อยกว่าประกันสังคม (ประมาณ 5,000 บาท) และสวัสดิการข้าราชการ (10,000-20,000 บาท)

การคำนวณงบประมาณ: คำนวณล่วงหน้า 2 ปี โดยพิจารณาจากการคาดการณ์จำนวนผู้ป่วยและค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อคนต่อโรค ซึ่งรวมถึงค่าใช้จ่ายด้านยา ค่าอุปกรณ์ และบุคลากร แต่เงินเดือนบุคลากรภาครัฐไม่ได้มาจากงบประมาณส่วนนี้โดยตรง (ประมาณ 60,000 กว่าล้านบาท เป็นงบประมาณที่รัฐบาลจ่ายตรงให้กระทรวงสาธารณสุข)

2. นโยบาย 30 บาท รักษาทุกที่ และความท้าทาย:

ความสะดวกในการเข้าถึง: เดิมระบบแนะนำให้ไปหน่วยบริการที่ลงทะเบียนไว้ แต่ด้วยนโยบายใหม่ "30 บาท รักษาทุกที่" ประชาชนสามารถไปรับบริการที่ไหนก็ได้ที่ต้องการ โดยมีป้ายสัญลักษณ์ติดแสดงที่หน่วยบริการ และระบบจะลิงก์ข้อมูลทั้งหมด

การขยายเครือข่าย: เพื่อลดภาระโรงพยาบาล สปสช. สนับสนุนให้ร้านยา, คลินิกพยาบาล, คลินิกหมอ (ที่เปิดตอนเย็น), คลินิกทันตกรรม และแล็บต่างๆ เข้ามามีส่วนร่วมในการให้บริการ ซึ่งจะช่วยให้ผู้ป่วยที่ไม่เจ็บป่วยมาก ไม่จำเป็นต้องไปโรงพยาบาลใหญ่

ปัญหาเรื่องใบส่งตัว:สาเหตุ: แต่เดิมใบส่งตัวมีความสำคัญเพื่อยืนยันประวัติการรักษาและเป็นหลักฐานการเบิกเงิน

สถานะปัจจุบัน: ด้วยนโยบายใหม่ สปสช. จะทำหน้าที่เป็น Clearing House โรงพยาบาลที่รับผู้ป่วยต่อไม่จำเป็นต้องรอใบส่งตัวเพื่อเบิกเงิน แต่ในทางปฏิบัติ โดยเฉพาะในกรุงเทพฯ ยังมีปัญหา เนื่องจากคลินิกปฐมภูมิบางแห่งที่รับเงินเหมาไปก่อน รู้สึกว่าต้องรับภาระค่าใช้จ่ายบางส่วนหากส่งต่อผู้ป่วย

วัตถุประสงค์ที่แท้จริงของใบส่งตัว: คือการให้ประวัติการรักษาแก่แพทย์ที่รับดูต่อ เพื่อความต่อเนื่องของการรักษา โดยเฉพาะในโรคที่มีความซับซ้อน เช่น มะเร็ง

กรณีที่ไม่ส่งต่อ: หากเป็นโรคที่ต้องผ่าตัดหรือรักษาต่อเนื่อง แต่คลินิกไม่ส่งตัวถือว่าผิด และประชาชนสามารถร้องเรียนได้

ความไม่ยั่งยืนของระบบ (ข้อกังวล):ปัจจัยสำคัญที่ทำให้ค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้น: เทคโนโลยีทางการแพทย์ที่ทันสมัยทำให้ค่าใช้จ่ายสูงขึ้นอย่างมาก (บางปี 10-15%) เช่น การใช้ CT/MRI ในการวินิจฉัยโรคเล็กน้อย ซึ่งเป็นประเด็นถกเถียงในระดับโลก (เช่น ในอังกฤษ) ว่าเงินไปตกกับเทคโนโลยีมากเกินไปหรือไม่ แทนที่จะไปตกกับบุคลากรทางการแพทย์

การบริหารจัดการงบประมาณ: รัฐบาลกังวลว่าค่าใช้จ่ายของ สปสช. เติบโตเร็วกว่า GDP (ผลิตภาพของประเทศ)

แนวทางการแก้ปัญหาเพื่อความยั่งยืน:การใช้เงินอย่างชาญฉลาด: โดยเฉพาะในการนำเข้าเทคโนโลยีใหม่ๆ หรือยาใหม่ๆ ควรพิจารณาจังหวะเวลาที่เหมาะสม (เช่น รอให้ยาทั่วไปออกมาก่อนราคาจะลดลง)

จัดสรรเงินให้บุคลากร: เน้นการเพิ่มค่าตอบแทนให้กับบุคลากรทางการแพทย์อย่างสมเหตุสมผล เพื่อให้มีขวัญกำลังใจในการทำงาน เนื่องจาก "ศิลปะของการรักษา" เกินครึ่งอยู่ที่ "ความเป็นมนุษย์" ของแพทย์และพยาบาล

เปลี่ยนค่านิยม: ส่งเสริมให้ประชาชนดูแลตนเองในโรคที่ไม่รุนแรง หรือไปรับบริการในหน่วยบริการใกล้บ้าน (ร้านยา, คลินิก) ก่อน ไม่จำเป็นต้องไปโรงพยาบาลใหญ่ทุกครั้ง

การพูดความจริงเรื่องการรักษาบั้นปลาย: กล้าที่จะสื่อสารกับประชาชนว่าในบางกรณี การรักษาเพื่อยื้อชีวิตในระยะสุดท้ายอาจมีค่าใช้จ่ายสูงมากและไม่เกิดประโยชน์ ควรพิจารณาการดูแลแบบประคับประคอง

3. การลดความเหลื่อมล้ำและอนาคตของระบบประกันสุขภาพ:

• ปัญหาความเหลื่อมล้ำ: มีการถกเถียงเรื่องสิทธิประโยชน์ที่แตกต่างกันระหว่างบัตรทอง ประกันสังคม และสวัสดิการข้าราชการ
• แนวทางแก้ไข: นายแพทย์จเด็จ เห็นด้วยว่าควรมีการ รวมระบบ (consolidate) ทั้ง 3 ระบบเข้าด้วยกันเป็นระบบเดียว (National Health System)
• รูปแบบการรวมระบบ: ไม่ได้หมายถึงการทำให้ทุกคนได้เท่ากันเป๊ะ แต่จะเป็น "ขนมชั้น" คือมี สิทธิ์พื้นฐาน (basic) ที่ทุกคนต้องได้รับเท่ากัน และผู้ที่ Contribute เพิ่ม (เช่น ประกันสังคม) หรือมีคุณสมบัติพิเศษ (เช่น ข้าราชการเงินเดือนน้อย) อาจได้รับสิทธิประโยชน์เพิ่มเติม เช่น ห้องพิเศษ หรือบริการพรีเมียมบางอย่าง
• ความพึงพอใจของผู้ใช้งาน:ต่างจังหวัด: ประชาชนมีความพึงพอใจต่อระบบบัตรทองสูง
• กรุงเทพฯ และปริมณฑล: ยังมีปัญหาและความไม่พึงพอใจมากกว่า เนื่องจากเป็นพื้นที่ที่มีความคาดหวังสูงและผู้คนมี "เสียง" มากขึ้น ซึ่งเป็นสัญญาณที่ดีที่แสดงว่าชนชั้นกลางเริ่มเข้ามาใช้ระบบ
• ปัญหาของโรงพยาบาลและบุคลากร:การขาดทุนของโรงพยาบาล: บางโรงพยาบาลอาจมีปัญหาขาดทุน แต่ยังไม่เคยมีการปิดโรงพยาบาลของรัฐเนื่องจากการขาดทุนสะสม
• งานหนักและค่าตอบแทนไม่เหมาะสม: บุคลากรทางการแพทย์รู้สึกว่างานหนัก แต่ค่าตอบแทนไม่สมน้ำสมเนื้อ โดยเงินที่เข้าโรงพยาบาลจำนวนมากอาจไม่ได้ถูกจัดสรรไปที่บุคลากรโดยตรง แต่ไปที่การบริหารจัดการหรือเทคโนโลยี
• ปัญหา "หลุมดำ" ของเงินนอกงบประมาณ: โดยเฉพาะในโรงเรียนแพทย์ ยังเป็นประเด็นที่ต้องมีการตรวจสอบและพูดคุยกันเพิ่มเติม

4. ข้อมูลติดต่อ:

ประชาชนสามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับสิทธิประโยชน์บัตรทองได้ที่สายด่วน สปสช. 1330

สรุปโดยรวม:

ระบบบัตรทอง 30 บาท รักษาทุกที่ กำลังก้าวสู่การเปลี่ยนแปลงที่สำคัญ เพื่อให้เข้าถึงง่ายขึ้นและลดภาระโรงพยาบาล แต่ก็เผชิญกับความท้าทายด้านความยั่งยืนทางการเงิน เนื่องจากค่าใช้จ่ายด้านเทคโนโลยีที่เพิ่มขึ้น และความไม่สมดุลของการจัดสรรค่าตอบแทนบุคลากร การแก้ปัญหาเหล่านี้อย่างถูกจุด โดยเฉพาะการจัดสรรเงินอย่างชาญฉลาดและการให้ความสำคัญกับบุคลากร จะเป็นกุญแจสำคัญสู่ความยั่งยืนของระบบในระยะยาว และในอนาคต มีแนวโน้มที่จะมีการรวมระบบประกันสุขภาพของประเทศเข้าเป็นระบบเดียวแต่ยังคงมีสิทธิประโยชน์เสริมสำหรับผู้ที่ contribute เพิ่มเติม เพื่อให้เกิดความเป็นธรรมมากขึ้น

การทบทวนระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า (บัตรทอง) และประเด็นที่เกี่ยวข้อง

คำถามแบบสั้น (Short-Answer Questions)

ตอบคำถามแต่ละข้อใน 2-3 ประโยค

• บทบาทของสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) และกองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติมีความแตกต่างกันอย่างไร
• สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) ทำหน้าที่เป็นหน่วยงานเลขานุการที่บริหารจัดการกองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ ซึ่งเป็นเงินที่ใช้ในการรักษาพยาบาลบัตรทอง
• กล่าวคือ สปสช. เป็นผู้บริหารจัดการ ส่วนกองทุนคือแหล่งเงินทุนนั่นเอง
• งบประมาณของกองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติมาจากแหล่งใด และมีจำนวนประมาณเท่าใดในปีที่กำลังขออนุมัติ?
• งบประมาณของกองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ 100% มาจากภาษีของประชาชน ผ่านกระบวนการงบประมาณประจำปีของรัฐบาล
• ในปีที่กำลังขออนุมัติ งบประมาณอยู่ที่ 193,849 ล้านบาท
• นอกเหนือจากบัตรทองแล้ว ระบบการดูแลสุขภาพของประชาชนในประเทศไทยมีกี่ระบบ และมีอะไรบ้าง?
• ระบบการดูแลสุขภาพของประชาชนในประเทศไทยมี 4 ระบบหลักๆ
• ได้แก่ บัตรทอง ประกันสังคม สวัสดิการข้าราชการ และการจ่ายเงินเอง (ซึ่งสุดท้ายก็ยังคงมีสิทธิ์ในระบบบัตรทองโดยอัตโนมัติหากไม่มีสวัสดิการภาครัฐอื่น)
• อะไรคือปัจจัยสำคัญที่ทำให้ค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพเพิ่มสูงขึ้นอย่างมาก และส่งผลกระทบต่องบประมาณของกองทุนฯ?
• ปัจจัยสำคัญที่ทำให้ค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพเพิ่มสูงขึ้นอย่างมากคือ "เทคโนโลยี" ทางการแพทย์
• เทคโนโลยีใหม่ๆ เช่น CT Scan, MRI ทำให้การวินิจฉัยและการรักษาแม่นยำขึ้น แต่ก็มีค่าใช้จ่ายที่สูงมากตามมา
• นโยบาย "30 บาทรักษาทุกที่" ส่งผลต่อการใช้บริการของผู้ป่วยนอกอย่างไร และ สปสช. มีแนวทางแก้ไขปัญหาความแออัดอย่างไร?
• นโยบาย "30 บาทรักษาทุกที่" เปิดโอกาสให้ผู้ป่วยไปรับบริการที่ไหนก็ได้ ทำให้เกิดความแออัดในโรงพยาบาลใหญ่
• สปสช. จึงมีแนวคิดให้ร้านขายยา คลินิกพยาบาล คลินิกทันตกรรม หรือแล็บ เข้ามาช่วยดูแลผู้ป่วยนอกในเบื้องต้น เพื่อลดภาระโรงพยาบาล
• ใบส่งตัวยังคงมีความสำคัญในระบบ "30 บาทรักษาทุกที่" หรือไม่ และในกรณีใดที่ยังจำเป็น?
• ใบส่งตัวยังคงมีความสำคัญเมื่อแพทย์ที่รับการรักษาต่อต้องการทราบประวัติการรักษาของผู้ป่วย โดยเฉพาะในโรคที่มีความซับซ้อน เช่น มะเร็ง
• อย่างไรก็ตาม ใบส่งตัวไม่จำเป็นสำหรับการเบิกจ่ายเงินอีกต่อไป เพราะ สปสช. จะทำหน้าที่เป็น Clearing House จัดการให้
• เหตุใดผู้คนจึงตั้งคำถามว่าระบบบัตรทอง "จะไม่ยั่งยืน"?
• มีการตั้งคำถามว่าระบบบัตรทองจะไม่ยั่งยืน เนื่องจากค่าใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้นทุกปี ซึ่งส่วนใหญ่มาจากค่าเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่สูงขึ้นมาก
• นอกจากนี้ ยังมีประเด็นเรื่องความไม่พอใจของผู้ให้บริการและประชาชน หากไม่ได้รับประโยชน์อย่างแท้จริงหรือมีการจัดสรรงบประมาณไม่เหมาะสม
• แนวทางในการแก้ไขปัญหาความไม่ยั่งยืนของระบบบัตรทองที่ สปสช. เสนอคืออะไร?

• สปสช. เสนอให้ใช้เงินอย่างชาญฉลาด โดยพิจารณาการนำเทคโนโลยีใหม่ๆ เข้ามาใช้ในจังหวะที่เหมาะสม เพื่อให้ได้ราคาที่คุ้มค่า
• รวมถึงการประหยัดค่าใช้จ่ายที่ไม่จำเป็น และนำเงินที่เหลือไปเพิ่มค่าตอบแทนให้กับบุคลากรทางการแพทย์อย่างเหมาะสม
• ปัญหาความไม่พอใจต่อระบบหลักประกันสุขภาพในกรุงเทพมหานครและปริมณฑลแตกต่างจากต่างจังหวัดอย่างไร?
• ในต่างจังหวัด ผู้คนส่วนใหญ่มีความพึงพอใจต่อระบบบัตรทองและรู้สึกว่าไม่เป็นภาระเมื่อเจ็บป่วย
• แต่ในกรุงเทพฯ และปริมณฑล ยังมีความไม่พอใจ เนื่องจากความแออัดในโรงพยาบาลใหญ่ และข้อจำกัดในการเข้าถึงบริการที่ต้องการ
• ข้อเสนอแนะในการลดความเหลื่อมล้ำของสิทธิ์การรักษาพยาบาลระหว่างบัตรทอง ประกันสังคม และข้าราชการคืออะไร?
• ข้อเสนอแนะคือการรวมระบบทั้งสามเข้าด้วยกัน (consolidate) ให้เป็นระบบเดียว
• โดยอาจมี "ขนมชั้น" คือมีสิทธิ์พื้นฐานที่ทุกคนได้รับเท่าเทียมกัน และมีสิทธิพิเศษเพิ่มเติมสำหรับผู้ที่จ่ายสมทบมากกว่า เช่น ผู้ประกันสังคมหรือข้าราชการ

คำถามในรูปแบบเรียงความ (Essay Questions)

1. อธิบายความท้าทายหลักที่ระบบหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (บัตรทอง) ของประเทศไทยกำลังเผชิญอยู่ ทั้งในด้านการเงิน การบริหารจัดการ และความพึงพอใจของผู้ใช้บริการและผู้ให้บริการ
2. วิเคราะห์บทบาทของ "เทคโนโลยีทางการแพทย์" ในการขับเคลื่อนค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพให้สูงขึ้น พร้อมเสนอแนวทางที่เหมาะสมในการนำเทคโนโลยีมาใช้ในระบบบัตรทอง เพื่อให้เกิดความยั่งยืนทางการเงิน
3. "30 บาทรักษาทุกที่" เป็นนโยบายที่รัฐบาลพยายามขับเคลื่อน แต่ก็มีความท้าทายในการปฏิบัติงาน อภิปรายข้อดีและข้อเสียของนโยบายนี้ พร้อมเสนอแนวทางในการลดช่องว่างระหว่างนโยบายกับการปฏิบัติ
4. เปรียบเทียบและวิเคราะห์ความแตกต่างของ "ความพึงพอใจ" ต่อระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าในเขตเมืองหลวง (กรุงเทพฯ และปริมณฑล) กับในต่างจังหวัด ปัจจัยใดบ้างที่ทำให้เกิดความแตกต่างนี้ และมีแนวทางแก้ไขอย่างไร
5. แนวคิดในการรวมระบบสวัสดิการสุขภาพภาครัฐ (บัตรทอง, ประกันสังคม, สวัสดิการข้าราชการ) เข้าเป็นระบบเดียวมีข้อดีข้อเสียอย่างไร และจะสามารถดำเนินการให้เกิดความเป็นธรรมและประสิทธิภาพได้อย่างไรในบริบทของประเทศไทย
6. อภิธานศัพท์ (Glossary of Key Terms)
7. บัตรทอง (Universal Health Coverage - UHC / Gold Card): ระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าที่จัดสรรโดยรัฐบาลไทย เพื่อให้ประชาชนทุกคนเข้าถึงบริการทางการแพทย์ที่จำเป็นโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย หรือเสียค่าใช้จ่ายเพียงเล็กน้อย (เดิม 30 บาท)
8. สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (สปสช.) (National Health Security Office - NHSO): หน่วยงานของรัฐที่จัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ มีหน้าที่บริหารจัดการกองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ และกำกับดูแลระบบบัตรทอง
9. กองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ (National Health Security Fund): แหล่งเงินทุนที่ใช้ในการบริหารจัดการระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าของประเทศไทย โดยเงินทุนทั้งหมดมาจากภาษีของประชาชนที่จัดสรรผ่านงบประมาณแผ่นดิน
10. 30 บาทรักษาทุกที่: นโยบายใหม่ที่ขยายขอบเขตการเข้าถึงบริการทางการแพทย์ภายใต้ระบบบัตรทอง ทำให้ผู้ป่วยสามารถเข้ารับการรักษาพยาบาล ณ สถานพยาบาลใดก็ได้ที่เข้าร่วมโครงการ โดยไม่ต้องมีใบส่งตัวในกรณีที่ไม่รุนแรง
11. ผู้ป่วยนอก (Outpatient): ผู้ป่วยที่มารับการตรวจรักษาในสถานพยาบาล แต่ไม่จำเป็นต้องนอนพักค้างคืนในโรงพยาบาล
12. ผู้ป่วยใน (Inpatient): ผู้ป่วยที่ต้องเข้ารับการรักษาและนอนพักค้างคืนในโรงพยาบาล
13. ใบส่งตัว (Referral Letter): เอกสารที่แพทย์ใช้ส่งต่อผู้ป่วยจากสถานพยาบาลหนึ่งไปยังอีกสถานพยาบาลหนึ่ง มักใช้เพื่อขอประวัติการรักษาหรือส่งต่อไปยังแพทย์เฉพาะทาง
14. Clearing House: ระบบหรือหน่วยงานที่ทำหน้าที่จัดการเรื่องการเบิกจ่ายเงินระหว่างสถานพยาบาลต่างๆ กับกองทุนหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ เพื่อให้สถานพยาบาลที่รับการรักษาได้รับเงินค่าบริการโดยตรงจาก สปสช. โดยไม่ต้องผ่านการเบิกจ่ายจากหน่วยบริการต้นทาง
15. เทคโนโลยีทางการแพทย์ (Medical Technology): อุปกรณ์ เครื่องมือ ยา หรือกระบวนการใหม่ๆ ที่ใช้ในการวินิจฉัย รักษา หรือป้องกันโรค ซึ่งมักมีค่าใช้จ่ายสูงและเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้งบประมาณด้านสุขภาพเพิ่มขึ้น
16. ประกันสังคม (Social Security): ระบบสวัสดิการที่จัดให้แก่ผู้ประกันตนที่เป็นลูกจ้างในระบบเอกชน ซึ่งมีการสมทบเงินเข้ากองทุนประกันสังคม เพื่อใช้เป็นสวัสดิการด้านต่างๆ รวมถึงการรักษาพยาบาล
17. สวัสดิการข้าราชการ (Civil Servant Medical Benefit Scheme): ระบบสวัสดิการการรักษาพยาบาลที่จัดให้แก่ข้าราชการและครอบครัว โดยได้รับการสนับสนุนงบประมาณจากรัฐบาล
18. consolidate (การรวมระบบ): แนวคิดในการบูรณาการหรือรวมระบบสวัสดิการสุขภาพหลายระบบเข้าไว้ด้วยกันเป็นระบบเดียว เพื่อลดความเหลื่อมล้ำและเพิ่มประสิทธิภาพในการบริหารจัดการ
19. GDP (Gross Domestic Product): ผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ ตัวชี้วัดทางเศรษฐกิจที่แสดงถึงมูลค่ารวมของสินค้าและบริการขั้นสุดท้ายที่ผลิตในประเทศในช่วงเวลาหนึ่ง
20. NCD (Non-Communicable Diseases): กลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ซึ่งมักต้องได้รับการรักษาต่อเนื่อง
21. โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) (Sub-district Health Promoting Hospital): สถานพยาบาลขนาดเล็กในระดับชุมชน ทำหน้าที่ให้บริการสุขภาพเบื้องต้นและส่งเสริมสุขภาพแก่ประชาชนในพื้นที่
22. The Economist: นิตยสารข่าวและบทความวิเคราะห์สถานการณ์โลก การเมือง และเศรษฐกิจ ที่มีชื่อเสียงระดับนานาชาติ
23. TDI: อาจหมายถึง สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (Thailand Development Research Institute) หรือหน่วยงานวิจัยอื่นที่มีชื่อย่อคล้ายกัน ซึ่งมักทำการศึกษาเกี่ยวกับประเด็นทางเศรษฐกิจและสังคม

เทคโนโลยีกับการเพิ่มขึ้นของค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพ

เทคโนโลยีเป็น ปัจจัยสำคัญที่สุด ที่ทำให้ค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพแพงขึ้นอย่างมาก โดยบางปีอาจเพิ่มขึ้นถึง 10-15% เทียบกับค่าใช้จ่ายด้านบุคลากรที่เพิ่มเพียง 2-3% ต่อปี

สาเหตุที่เทคโนโลยีทำให้ราคาทางการรักษาแพงขึ้นได้แก่:

• ความซับซ้อนและค่าใช้จ่ายของเครื่องมือวินิจฉัยและรักษา เทคโนโลยีใหม่ๆ เช่น เครื่อง CT scan หรือ MRI ถูกนำมาใช้ในการวินิจฉัยโรคมากขึ้น แม้ในกรณีที่แต่ก่อนอาจไม่จำเป็นต้องใช้เครื่องมือเหล่านี้ ยกตัวอย่างเช่น สมัยก่อนการผ่าตัดไส้ติ่ง คุณหมออาจใช้วิธีคลำและผ่าตัดได้เลย แต่ปัจจุบันหากมีอาการปวดท้องด้านขวา ก็อาจต้องทำ CT scan หรือ MRI ซึ่งมีค่าใช้จ่ายสูงมาก แม้แต่การผ่าตัดก้อนเนื้อเล็กๆ ก็อาจต้องใช้ MRI ในการตรวจวินิจฉัย

• เงินลงทุนที่ไหลไปสู่เทคโนโลยี มีการศึกษาในประเทศอังกฤษพบว่า เงินส่วนใหญ่ที่เพิ่มขึ้นในระบบสุขภาพ ไม่ได้ไปตกกับค่าตอบแทนของแพทย์ พยาบาล หรือบุคลากรทางการแพทย์โดยตรง แต่กลับไปตกอยู่กับค่าเทคโนโลยีเหล่านี้ ซึ่งนำไปสู่การตั้งคำถามถึงความจำเป็นในการใช้เทคโนโลยีบางอย่าง และมีการถกเถียงในระดับโลกเกี่ยวกับว่าจะดีกว่าหรือไม่ หากนำเงินส่วนที่สามารถประหยัดจากการใช้เทคโนโลยีที่ไม่จำเป็น มาเพิ่มค่าแรงให้กับบุคลากร เพื่อสร้างขวัญกำลังใจในการทำงาน

• การนำเทคโนโลยีและยาใหม่ๆ เข้ามาใช้ การนำยาหรือเทคโนโลยีใหม่ๆ ที่เพิ่งออกมาสู่ตลาดเข้ามาใช้เร็วเกินไป อาจทำให้ต้องซื้อในราคาที่แพงมาก อย่างไรก็ตาม การตัดสินใจนำเทคโนโลยีที่ดีที่สุดบางอย่างเข้ามาก็จำเป็นเพื่อชื่อเสียงและการตลาด รวมถึงเพื่อสนับสนุนความสามารถของแพทย์ไทยซึ่งเป็นแพทย์ระดับโลก

ดังนั้น จึงมีการเน้นย้ำถึงความจำเป็นในการใช้เงินอย่างชาญฉลาด โดยพิจารณาถึงความเหมาะสมและความคุ้มค่าของการนำเทคโนโลยีมาใช้ รวมถึงการประหยัดในส่วนที่ไม่จำเป็น

ระบบสาธารณสุขไทย: 4 เสาหลักกับแนวคิดรวมระบบ

จากข้อมูลในแหล่งที่มาและการสนทนาของเรา, ระบบการดูแลสุขภาพประชาชนในประเทศไทยมี 4 ระบบ ซึ่งประกอบด้วย:

1. ระบบบัตรทอง (ระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า) เป็นระบบที่ สปสช. (สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ) ดูแล และได้รับงบประมาณ 100% จากภาษีประชาชน ครอบคลุมผู้คนประมาณ 47 ล้านคน โดยมีค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อหัวประมาณ 4,000 ต้นๆ บาทต่อปี

2. ระบบประกันสังคม ผู้ที่อยู่ในระบบประกันสังคมจะมีการจ่ายสมทบ และมีค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อหัวสูงกว่าระบบบัตรทองเล็กน้อย (ประมาณ 5,000 บาทต่อปี)

3. ระบบสวัสดิการข้าราชการ ระบบนี้มีค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อหัวสูงที่สุดเมื่อเทียบกับระบบอื่น ๆ (ประมาณ 10,000 กว่าถึงเกือบ 20,000 กว่าบาทต่อปี)

4. ระบบการจ่ายเงินเอง (หรือมีประกันชีวิตที่จ่ายเอง) อย่างไรก็ตาม, แม้ว่าบุคคลจะจ่ายเงินเอง หรือมีประกันชีวิตส่วนตัว แต่ตามกฎหมายแล้ว หากไม่มีสวัสดิการที่จัดโดยรัฐ ไม่ว่าจะเป็นสวัสดิการรักษาพยาบาลข้าราชการ ประกันสังคม หรือขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น/รัฐวิสาหกิจ โดยอัตโนมัติบุคคลนั้นจะอยู่ในระบบบัตรทองอยู่แล้ว

มีการพูดถึงความเหลื่อมล้ำในสิทธิประโยชน์ระหว่าง 3 ระบบหลักนี้ (บัตรทอง, ประกันสังคม, ข้าราชการ) และมีการเริ่มหารือถึงความเป็นไปได้ที่จะ รวมทั้ง 3 ระบบนี้ให้เป็นระบบเดียวกัน ในอนาคต โดยอาจอยู่ในรูปแบบ "ขนมชั้น" ที่มีสิทธิ์พื้นฐานที่ทุกคนได้รับเท่ากัน และมีชั้นพรีเมียมสำหรับผู้ที่จ่ายสมทบหรือมีคุณสมบัติเพิ่มเติม