[CU-MOOC] การงบประมาณภาครัฐ (2)

ลิงค์ก่อนหน้า บทที่ 1 https://t-lerksuthirat.blogspot.com/2025/07/cu-mooc.html

การงบประมาณภาครัฐ โดย :ศ. ดร.จรัส สุวรรณมาลา

https://mooc.chula.ac.th/course-detail/152

สรุปจาก NobookLM - บทที่ 2

เจาะลึกงบประมาณภาครัฐ: ทำไมถูกตัด?

แหล่งข้อมูลนี้ให้ภาพรวมเกี่ยวกับการบริหารงบประมาณของภาครัฐ โดยอธิบายถึง **ความสำคัญของการจัดทำแผนงบประมาณ** ซึ่งเป็นเอกสารที่ระบุแผนงานและงบประมาณที่จำเป็นสำหรับการดำเนินงานของหน่วยงานรัฐ นอกจากนี้ยังกล่าวถึง **ประเภทของแผนงบประมาณ** ซึ่งแบ่งออกเป็นงบประมาณของรัฐ (เงินภาษี) และงบประมาณของหน่วยงาน (รายได้ของหน่วยงานเอง) แหล่งข้อมูลยังชี้ให้เห็นถึง **ความซับซ้อนของระบบงบประมาณสมัยใหม่** ที่เชื่อมโยงกับยุทธศาสตร์ของรัฐ และอธิบาย **สาเหตุที่หน่วยงานอาจถูกตัดงบประมาณ** ไม่ว่าจะเป็นเรื่องความซ้ำซ้อน ไม่ตรงกรอบยุทธศาสตร์ หรือการใช้งบประมาณอย่างไม่เหมาะสม

ภาพรวม: แหล่งข้อมูลนี้ให้ความกระจ่างเกี่ยวกับความซับซ้อนของระบบงบประมาณภาครัฐของไทย โดยเน้นย้ำถึงวัตถุประสงค์ ประเภท ความท้าทาย และคำศัพท์เฉพาะที่เกี่ยวข้องกับการจัดทำงบประมาณ โดยเฉพาะอย่างยิ่งจะอธิบายว่าทำไมหน่วยงานภาครัฐจึงจำเป็นต้องจัดทำแผนงบประมาณทุกปี รวมถึงสาเหตุที่มักถูกตัดงบประมาณ นอกจากนี้ยังมีการวิเคราะห์ถึงวิวัฒนาการของระบบงบประมาณที่ซับซ้อนขึ้น ซึ่งเชื่อมโยงกับการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์และระเบียบวินัยทางการคลัง

1. ความสำคัญและวัตถุประสงค์ของการจัดทำแผนงบประมาณ

หน่วยงานภาครัฐจำเป็นต้องจัดทำแผนงบประมาณเป็นประจำทุกปี เพื่อวัตถุประสงค์หลัก 3 ประการ:

1. เพื่อใช้ในการขอรับงบประมาณ: หน่วยงานภาครัฐส่วนใหญ่ไม่มีรายได้โดยตรงจากการดำเนินงาน จึงต้องของบประมาณจากรัฐหรือหน่วยงานที่มีหน้าที่ให้ความเห็นชอบ "งบประมาณเป็นเรื่องของทรัพยากรและเงินที่จะต้องใช้ในการทำงาน ฉะนั้น แผนงบประมาณก็จะเป็นเอกสารที่มีทั้งเรื่องแผนงานหรือผลงานและเรื่องงบประมาณเงินที่ต้องใช้ในการดำเนินการ"

2. เพื่อใช้สื่อสารกับสาธารณชน: เป็นส่วนหนึ่งของกลไกธรรมาภิบาลภาครัฐ ทำให้ประชาชนทราบว่าหน่วยงานจะทำอะไรบ้าง

3. เพื่อใช้สื่อสารและบริหารองค์กร: เป็นเครื่องมือในการบริหารจัดการภายในองค์กรในแต่ละปีงบประมาณ

2. ประเภทของแผนงบประมาณภาครัฐ

แผนงบประมาณสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภทหลัก:

1. งบประมาณของรัฐ (งบประมาณแผ่นดิน): เป็นงบประมาณที่ใช้ภาษีของรัฐเป็นหลัก หน่วยงานราชการและองค์กรของรัฐที่ใช้จ่ายจากเงินงบประมาณแผ่นดินเป็นหลัก จะต้องจัดทำแผนงบประมาณเพื่อขอรับจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจำปี โดยมีสำนักงบประมาณเป็นเจ้าภาพ

2. งบประมาณของหน่วยงาน: เป็นงบประมาณที่ใช้เงินรายได้ของหน่วยงานนั้นๆ เป็นหลัก หน่วยงานภาครัฐหลายประเภทมีรายได้จากการดำเนินงานโดยตรง และกฎหมายอนุญาตให้นำเงินรายได้ไปใช้จ่ายในการดำเนินกิจการได้โดยตรง

ข้อสังเกต: หน่วยงานบางประเภทมีการใช้เงินของรัฐและเงินที่หามาได้เองด้วย ดังนั้นหน่วยงานเหล่านี้จึงต้องจัดทำงบประมาณทั้ง 2 ประเภท

3. ความซับซ้อนของระบบงบประมาณภาครัฐในปัจจุบัน

ระบบงบประมาณของรัฐในปัจจุบันมีความซับซ้อนมากขึ้น "คนนอกวงการไม่เข้าใจ และคนในวงการก็อาจมีความสับสน" เนื่องจาก:

• ออกแบบมาเพื่อขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ของรัฐและหน่วยงาน: พร้อมทั้งให้หน่วยงานภาครัฐต้องรักษาวินัยทางการคลัง
• มีกลไกหลายประเภท:นอกจากการจัดทำแผนงบประมาณรายจ่ายประจำปีแล้ว ยังต้องจัดทำ แผนการเงินการคลังระยะ 3-5 ปี เพื่อใช้เป็นกรอบในการรักษาวินัยทางการคลัง
• ต้องนำ ยุทธศาสตร์ชาติและแผนพัฒนาอื่นๆ มาใช้ประกอบในการจัดทำแผนการเงินระยะ 3-5 ปี และงบประมาณรายจ่ายประจำปีอย่างจริงจัง
• การจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจำปีมีการจำแนกประเภทรายจ่ายเพื่อขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ออกจากรายจ่ายประจำหรือรายจ่ายดำเนินการอื่นๆ อย่างชัดเจน

4. คำศัพท์เฉพาะในระบบงบประมาณแบบใหม่

คำศัพท์แปลกๆ เหล่านี้เป็นวิธีการจัดระบบชุดความคิดเพื่อขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ที่เรียกว่า "โครงสร้างแผนงาน" โดยมีคำอธิบายดังนี้:

• แผนงาน: "ชุดของงาน หรือโครงการ หรือกิจกรรมที่มุ่งให้เกิดผลสำเร็จในเรื่องใดเรื่องหนึ่งร่วมกัน"
• งาน: "ชุดของกิจกรรม ซึ่งเป็นกระบวนการจัดผลิตและส่งมอบบริการสาธารณะอย่างใดอย่างหนึ่ง ซึ่งหน่วยงานจะต้องดำเนินการอย่างต่อเนื่องเป็นประจำ"
• โครงการ: "ชุดของกิจกรรม ซึ่งเป็นกระบวนการจัดผลิต หรือส่งมอบบริการสาธารณะ หรือจัดให้มีสิ่งก่อสร้าง หรือสาธารณูปโภคอย่างใดอย่างหนึ่งขึ้นเป็นการเฉพาะ และมีระยะเวลาการเริ่มต้นและการสิ้นสุดที่แน่นอน"
• กิจกรรม: "ขั้นตอนการนำปัจจัยการผลิต เช่น เงิน กำลังคน วัสดุ ครุภัณฑ์ บริการต่างๆ เข้าสู่กระบวนการดำเนินงาน เพื่อให้เกิดผลผลิตอย่างใดอย่างหนึ่ง หรือหลายๆ อย่างร่วมกัน"

เสริม สามารถดูได้จาก gihub (https://github.com/tlerksuthirat/lab_management/blob/main/Budget_2567.ipynb) ที่เคยดึงข้อมูลไว้ ตอนแรกก็งงเหมือนกัน แต่พอมานั่งฟังเนื้อหาจากวิชานี้ก็พอจะเข้าใจละ 

5. สาเหตุที่หน่วยงานถูกตัดงบประมาณ

การที่หน่วยงานถูกตัดงบประมาณสามารถมาจากหลายสาเหตุ:

• งบประมาณหน้าที่พื้นฐานถูกตัด:ตั้งงบประมาณเกินกรอบวงเงินที่กำหนด
• แนวโน้มผลผลิตหรือเป้าหมายการให้บริการลดลง แต่ตั้งงบประมาณเท่าเดิมหรือเพิ่มขึ้น
• ข้อมูลเกี่ยวกับเป้าหมายการให้บริการไม่ถูกต้องหรือไม่ครบถ้วน (เช่น ระบุจำนวนผู้รับบริการคลาดเคลื่อน)
• งบประมาณลงทุนถูกตัด อาจเป็นเพราะปีก่อนยังจ่ายงบประมาณลงทุนไม่หมดหรือไม่ทัน หรือมีรายการงบประมาณผูกพันข้ามปี
• งบประมาณลงทุน/โครงการตามยุทธศาสตร์องค์กรถูกตัด (หรือไม่มีโครงการ):หน่วยงานเสนอโครงการที่ไม่ใช่หน้าที่ความรับผิดชอบของตนเอง แต่ไปเสนอทำในหน้าที่ของหน่วยงานอื่น (เช่น กระทรวงพาณิชย์เสนอโครงการของกระทรวงเกษตร)
• หน่วยงานเสนองาน/โครงการที่ไม่สอดคล้องหรือไม่เกี่ยวข้องกับเป้าหมายยุทธศาสตร์ (มักเป็นงานซ้ำกับงานประจำ/งานแบบเดิมๆ)
• โครงการขาดคุณสมบัติ (เช่น เป็นโครงการที่จัดทำเพียงหน่วยงานเดียว, เหตุผลความจำเป็นไม่ชัดเจนหรือไม่เพียงพอ, เคยลงทุนเทคโนโลยีเดียวกันมาก่อนแล้วของเก่าไม่ได้ใช้)
• ขอซ้ำซ้อนกับหน่วยงานอื่นในกระทรวงเดียวกันหรือต่างกระทรวง
• หน่วยงานสามารถใช้เงินรายได้ที่หามาได้เองอยู่แล้ว โดยเฉพาะรัฐวิสาหกิจที่มีโครงการลงทุนที่ให้ผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ ควรใช้วิธีการกู้เงินมาลงทุนแทนงบประมาณ
• งบประมาณค่าใช้สอย (เดินทางต่างประเทศ, พัฒนาบุคลากร, เบี้ยประชุม) ถูกตัด:รัฐบาลมีนโยบายให้หน่วยงานประหยัดค่าใช้จ่าย ลดค่าใช้จ่าย
• เหตุผลความจำเป็นในการเสนอของงบประมาณไม่เพียงพอ

สรุป: แหล่งข้อมูลนี้เน้นย้ำถึงความสำคัญของการทำความเข้าใจหลักการและกลไกของการจัดทำงบประมาณภาครัฐ เพื่อให้หน่วยงานสามารถเตรียมแผนงบประมาณได้อย่างมีประสิทธิภาพ หลีกเลี่ยงข้อผิดพลาดที่นำไปสู่การถูกตัดงบประมาณ และสามารถดำเนินงานตามยุทธศาสตร์ที่วางไว้ได้อย่างราบรื่น

สรุปสาระสำคัญ

เอกสารเสียงที่ได้รับมานั้น เป็นการอธิบายเกี่ยวกับระบบงบประมาณภาครัฐ โดยเน้นถึงความสำคัญของการจัดทำแผนงบประมาณ ประเภทของแผนงบประมาณ ความซับซ้อนของระบบงบประมาณในปัจจุบัน รวมถึงคำศัพท์เฉพาะทางที่เกี่ยวข้อง และสาเหตุที่งบประมาณของหน่วยงานอาจถูกตัด

หัวใจสำคัญของการอธิบายอยู่ที่การทำความเข้าใจว่าทำไมหน่วยงานภาครัฐจึงต้องจัดทำแผนงบประมาณเป็นประจำทุกปี ซึ่งมีวัตถุประสงค์หลัก 3 ประการ ได้แก่ การขอรับจัดสรรงบประมาณจากรัฐ การสื่อสารกับสาธารณชนเพื่อความโปร่งใส (ธรรมาภิบาล) และการใช้บริหารจัดการองค์กรภายใน

นอกจากนี้ ยังมีการแบ่งประเภทของแผนงบประมาณออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆ คือ แผนงบประมาณของรัฐ (งบประมาณแผ่นดิน) ซึ่งใช้ภาษีเป็นหลัก และแผนงบประมาณของหน่วยงานที่ใช้เงินรายได้ของหน่วยงานเองเป็นหลัก โดยมีบางหน่วยงานที่ต้องจัดทำแผนทั้งสองประเภท

เอกสารยังได้อธิบายถึงความซับซ้อนของระบบงบประมาณในปัจจุบันที่ออกแบบมาเพื่อขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ของรัฐ และการรักษาวินัยทางการคลัง ซึ่งรวมถึงการจัดทำแผนการเงินการคลังระยะยาว (3-5 ปี) และการบูรณาการยุทธศาสตร์ชาติเข้ากับการจัดทำงบประมาณ

มีการอธิบายคำศัพท์เฉพาะทาง เช่น แผนงาน งาน กิจกรรม โครงการ และเหตุผลที่งบประมาณบางรายการ เช่น งบฝึกอบรม งบเดินทางไปต่างประเทศ หรืองบลงทุนโครงการตามยุทธศาสตร์ อาจถูกตัด ซึ่งส่วนใหญ่เกิดจากปัญหาความไม่สอดคล้องกับกรอบยุทธศาสตร์ การซ้ำซ้อน การตั้งงบประมาณเกินกรอบ หรือข้อมูลไม่ถูกต้องครบถ้วน

แบบทดสอบความเข้าใจ

คำสั่ง: จงตอบคำถามต่อไปนี้อย่างกระชับ (2-3 ประโยค)

1. เหตุใดหน่วยงานของรัฐจึงต้องจัดทำแผนงบประมาณเป็นประจำทุกปี?
2. แผนงบประมาณของรัฐ (งบประมาณแผ่นดิน) แตกต่างจากแผนงบประมาณของหน่วยงานอย่างไร?
3. ระบบงบประมาณของรัฐในปัจจุบันถูกออกแบบมาเพื่อวัตถุประสงค์หลักใดบ้าง?
4. จงอธิบายความแตกต่างระหว่าง "แผนงาน" และ "โครงการ" ตามที่ระบุในเอกสาร
5. หากหน่วยงานเสนอของบประมาณตามหน้าที่พื้นฐาน แต่ถูกตัดงบประมาณ ส่วนใหญ่เกิดจากสาเหตุใด?
6. การที่หน่วยงานไม่ได้รับจัดสรรงบลงทุนโครงการตามยุทธศาสตร์องค์กร อาจเกิดจากสาเหตุใดได้บ้าง?
7. ทำไมงบประมาณค่าใช้สอยในการเดินทางไปต่างประเทศหรือพัฒนาบุคลากรจึงอาจถูกตัดได้?
8. การสื่อสารกับสาธารณชนเกี่ยวกับแผนงบประมาณ มีความสำคัญอย่างไรตามแนวคิดธรรมาภิบาล?
9. หน่วยงานใดที่เป็นเจ้าภาพหลักในการดำเนินการจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจำปีสำหรับงบประมาณของรัฐ?
10. หน่วยงานรัฐวิสาหกิจควรใช้เงินประเภทใดในการลงทุนโครงการที่มีผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ?

เฉลยแบบทดสอบ

1. หน่วยงานของรัฐต้องจัดทำแผนงบประมาณเป็นประจำทุกปีเพื่อใช้ในการขอรับจัดสรรงบประมาณจากรัฐ สื่อสารกับสาธารณชนเพื่อความโปร่งใส และใช้เป็นเครื่องมือในการบริหารจัดการองค์กรให้มีประสิทธิภาพ
2. แผนงบประมาณของรัฐ (งบประมาณแผ่นดิน) ใช้ภาษีของรัฐเป็นหลักสำหรับส่วนราชการและองค์กรของรัฐที่ดำเนินงานโดยพึ่งพิงเงินแผ่นดินเป็นหลัก ในขณะที่แผนงบประมาณของหน่วยงานนั้นใช้เงินรายได้ที่หน่วยงานนั้นๆ หามาได้เองในการดำเนินกิจการ
3. ระบบงบประมาณของรัฐในปัจจุบันถูกออกแบบมาเพื่อใช้ขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ของรัฐและของหน่วยงาน พร้อมทั้งให้หน่วยงานของรัฐสามารถรักษาวินัยทางการคลังไว้ได้ด้วย
4. "แผนงาน" คือชุดของงาน โครงการ หรือกิจกรรมที่มุ่งให้เกิดผลสำเร็จในเรื่องใดเรื่องหนึ่งร่วมกัน ซึ่งอาจเป็นการดำเนินงานต่อเนื่อง ในขณะที่ "โครงการ" คือชุดของกิจกรรมที่มีระยะเวลาเริ่มต้นและสิ้นสุดที่แน่นอน โดยมักจะเป็นการจัดทำหรือส่งมอบบริการเฉพาะกิจ หรือจัดให้มีสิ่งก่อสร้าง/สาธารณูปโภค
5. หากหน่วยงานเสนอของบประมาณตามหน้าที่พื้นฐานแต่ถูกตัด อาจเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น ตั้งงบประมาณเกินกรอบวงเงินที่กำหนด มีแนวโน้มผลผลิตหรือเป้าหมายการให้บริการลดลงแต่ยังคงงบประมาณเดิม หรือข้อมูลเกี่ยวกับเป้าหมายการให้บริการไม่ถูกต้องครบถ้วน
6. การไม่ได้รับจัดสรรงบลงทุนโครงการตามยุทธศาสตร์ อาจเกิดจากโครงการไม่ตรงกับหน้าที่รับผิดชอบของหน่วยงาน ไม่สอดคล้องกับเป้าหมายยุทธศาสตร์ ซ้ำซ้อนกับงานประจำหรือหน่วยงานอื่น หรือขาดคุณสมบัติ เช่น เป็นโครงการที่ทำเพียงหน่วยงานเดียว ขาดความชัดเจนด้านเหตุผลความจำเป็น
7. งบประมาณค่าใช้สอยในการเดินทางไปต่างประเทศหรือพัฒนาบุคลากรอาจถูกตัดได้ เนื่องจากรัฐบาลมีนโยบายให้หน่วยงานประหยัดค่าใช้จ่าย หรือเหตุผลความจำเป็นในการเสนอของบประมาณนั้นไม่เพียงพอ
8. การสื่อสารกับสาธารณชนเกี่ยวกับแผนงบประมาณเป็นส่วนหนึ่งของกลไกธรรมาภิบาลภาครัฐ ซึ่งช่วยให้ประชาชนได้รับทราบว่าหน่วยงานจะทำอะไรบ้าง เพื่อเพิ่มความโปร่งใสและตรวจสอบได้ในการใช้จ่ายงบประมาณ
9. สำนักงบประมาณเป็นเจ้าภาพหลักในการดำเนินการจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจำปีสำหรับหน่วยงานของรัฐที่ใช้จ่ายจากเงินงบประมาณแผ่นดินเป็นหลัก
10. สำหรับโครงการลงทุนที่มีผลตอบแทนทางเศรษฐกิจ รัฐวิสาหกิจควรใช้การกู้เงินมาลงทุนจะเหมาะสมกว่าการใช้งบประมาณแผ่นดิน เนื่องจากสามารถหารายได้มาใช้คืนได้เอง

คำถามเชิงเรียงความ (Essay Format Questions)

1. จงวิเคราะห์ความสำคัญของ "ยุทธศาสตร์" และ "วินัยทางการคลัง" ที่มีต่อการออกแบบและดำเนินงานระบบงบประมาณภาครัฐในปัจจุบัน พร้อมยกตัวอย่างผลกระทบหากขาดสิ่งเหล่านี้
2. อธิบายความแตกต่างและบทบาทของ "แผนงบประมาณของรัฐ" และ "แผนงบประมาณของหน่วยงาน" โดยเน้นถึงเหตุผลที่บางหน่วยงานอาจต้องจัดทำแผนทั้งสองประเภท
3. ในฐานะผู้รับผิดชอบการจัดทำงบประมาณของหน่วยงานภาครัฐ ท่านจะเตรียมตัวและดำเนินการอย่างไรเพื่อลดโอกาสที่งบประมาณจะถูกตัด ทั้งในส่วนงบดำเนินงานปกติและงบลงทุนตามยุทธศาสตร์?
4. ระบบงบประมาณภาครัฐในปัจจุบันมีความซับซ้อนมากขึ้นจากอดีต จงอธิบายสาเหตุของความซับซ้อนนี้ และประโยชน์หรือข้อดีที่เกิดขึ้นจากความซับซ้อนดังกล่าว
5. จงยกตัวอย่างและอธิบายการนำคำศัพท์ "แผนงาน" "งาน" "กิจกรรม" และ "โครงการ" ไปประยุกต์ใช้ในการวางแผนและจัดทำงบประมาณของหน่วยงานภาครัฐ เพื่อให้เกิดความชัดเจนและสอดคล้องกับยุทธศาสตร์

อภิธานศัพท์ (Glossary of Key Terms)

• งบประมาณ (Budget): แผนการใช้จ่ายทรัพยากรและเงินที่จำเป็นสำหรับการดำเนินงานของหน่วยงาน
• แผนงบประมาณ (Budget Plan): เอกสารที่ระบุทั้งแผนงาน/ผลงาน และงบประมาณ/เงินที่ต้องใช้ในการดำเนินงาน
• งบประมาณของรัฐ (State Budget) / งบประมาณแผ่นดิน (National Budget): งบประมาณที่ใช้ภาษีของรัฐเป็นหลัก จัดสรรให้กับส่วนราชการและองค์กรของรัฐ
• งบประมาณของหน่วยงาน (Agency Budget): งบประมาณที่ใช้เงินรายได้ที่หน่วยงานนั้นๆ หามาได้เองเป็นหลัก
• สำนักงบประมาณ (Bureau of the Budget): หน่วยงานหลักที่มีหน้าที่กำกับดูแลการจัดทำและจัดสรรงบประมาณแผ่นดิน
• ยุทธศาสตร์ (Strategy): แผนการดำเนินงานระยะยาวที่กำหนดทิศทางและเป้าหมายหลักของรัฐหรือหน่วยงาน
• วินัยทางการคลัง (Fiscal Discipline): การบริหารจัดการการเงินของรัฐอย่างระมัดระวัง เพื่อรักษาสมดุลและเสถียรภาพทางการเงินในระยะยาว
• แผนการเงินการคลังระยะ 3-5 ปี (3-5 Year Fiscal Plan): แผนระยะยาวที่ใช้เป็นกรอบในการรักษาวินัยทางการคลัง และเชื่อมโยงกับการจัดทำงบประมาณประจำปี
• ยุทธศาสตร์ชาติ (National Strategy): แผนยุทธศาสตร์ระดับประเทศที่กำหนดทิศทางการพัฒนาในด้านต่างๆ
• แผนงาน (Program): ชุดของงาน โครงการ หรือกิจกรรมที่มุ่งให้เกิดผลสำเร็จในเรื่องใดเรื่องหนึ่งร่วมกัน อาจเป็นงานที่ดำเนินต่อเนื่อง
• งาน (Work / Task): ชุดของกิจกรรมที่เป็นกระบวนการจัดผลิตและส่งมอบบริการสาธารณะที่หน่วยงานต้องดำเนินอย่างต่อเนื่องเป็นประจำ
• โครงการ (Project): ชุดของกิจกรรมที่มีระยะเวลาเริ่มต้นและสิ้นสุดที่แน่นอน เป็นการจัดทำหรือส่งมอบบริการเฉพาะกิจ หรือจัดให้มีสิ่งก่อสร้าง/สาธารณูปโภคอย่างใดอย่างหนึ่ง
• กิจกรรม (Activity): ขั้นตอนการนำปัจจัยการผลิต (เงิน คน วัสดุ ครุภัณฑ์ บริการ) เข้าสู่กระบวนการดำเนินงานเพื่อให้เกิดผลผลิต
• ธรรมาภิบาลภาครัฐ (Good Public Governance): หลักการบริหารจัดการภาครัฐที่ดี ซึ่งรวมถึงความโปร่งใส การตรวจสอบได้ และการมีส่วนร่วมของประชาชน
• งบประมาณผูกพันข้ามปี (Multi-year Obligation Budget): งบประมาณที่ได้รับอนุมัติให้ใช้จ่ายครอบคลุมระยะเวลามากกว่าหนึ่งปีงบประมาณ
• งบแผนบูรณาการ (Integrated Plan Budget): งบประมาณที่จัดสรรให้กับโครงการที่ต้องประสานงานหรือบูรณาการกับหลายหน่วยงานหรือหลายภารกิจ
• รัฐวิสาหกิจ (State Enterprise): หน่วยงานของรัฐที่ดำเนินธุรกิจและมีรายได้เป็นของตนเอง โดยทั่วไปสามารถกู้เงินเพื่อลงทุนโครงการที่มีผลตอบแทนทางเศรษฐกิจได้